Metodologija za praćenje izbornog dana

CRTA posmatračka misija “Građani na straži” će praćenje izbornog dana na predsedničkim izborima u Srbiji 2. aprila 2017. godine zasnivati na statističkim principima koristeći metodologiju Paralelnog prebrojavanja glasova (PPG). PPG metodologija predstavlja najefikasniji metod za sistematsko prikupljanje informacija i omogućava civilnom društvu da proceni kvalitet procesa tokom izbornog dana i utvrdi pouzdanost zvaničnih izbornih rezultata koje objavljuje izborna administracija.

 

Šta je Paralelno prebrojavanje glasova (PPG)?

PPG predstavlja posmatranje procesa izbornog dana na uzorku biračkih mesta (BM) izabranih slučajno i reprezentativno za teritoriju Republike Srbije[1]. Ovako razvijen uzorak biračkih mesta omogućava da se dobijeni rezultati mogu primeniti na celu zemlju. Naši posmatrači biće raspoređeni na slučajnom i reprezentativnom uzorku od 450 biračkih mesta širom Srbije.

PPG omogućava ocenu svih procesa na dan izbora – otvaranje biračkih mesta, glasanje, zatvaranje biračkih mesta i prebrojavanje glasova – na nepristrasan i sistematičan način. Samo sumiranje podataka o izlaznosti i rezultatima glasanja, bez praćenja procesa koji prethode izbornom danu i bez praćenja procesa tokom izbornog dana, ne pruža uvek tačne informacije o izlaznosti i rezultatima glasanja, jer se oni mogu zasnivati na neregularnim glasovima, kao i na neadekvatno prikupljenim podacima.

CRTA posmatračka misija “Građani na straži” prati procese koji prethode izbornom danu, a za izborni dan će metodologijom PPG biti u mogućnosti da otkrije neregularnosti i kršenje izbornih procedura na dan izbora (ukoliko do njih dođe), pruži informacije o regularnosti procesa tokom izbornog dana za celu zemlju kao i da kaže kolika je bila izlaznost i koji su rezultati glasanja uzimajući u obzir samo ona biračka mesta iz uzroka na kojima nije došlo do deformacije volje birača nepravilnostima i neregularnostima.

Zbog toga, PPG podrazumeva neprekidno prisustvo posmatrača na slučajno izabranim biračkim mestima, od trenutka otvaranja biračkog mesta do izrade zapisnika o rezultatima glasanja i brzo slanje informacija tokom dana putem SMS poruka. Prikupljene informacije će se odnositi na kvalitet procesa ali i na kvantitativne indikatore glasanja, kao što su izlaznost i rezultati glasanja. Rezultati svakog posmatranja unosiće se u posebnu bazu podataka koja omogućava da se na jednostavan način obrade i analiziraju podaci.

 

Rezultati izbora i izlaznost

PPG omogućava nezavisnu procenu zvaničnih rezultata, i utvrđuje izborne rezultate i izlazanost birača uz statističku grešku, koja je standardna posledica uzorkovanja. Prema osnovnim statističkim principima[2], u slučaju regularno sprovedenih izbora, izborni rezultati i izlaznost koje objavljeni izborna administracija ne bi trebalo u velikoj meri da se razlikuju od rezultata dobijenih na osnovu PPG koju koristi CRTA posmatračka misija “Građani na straži” i moraju biti unutar statističke greške koja će biti poznata samo nakon što su podaci prikupljeni. CRTA posmatračka misija “Građani na straži” će statističku grešku podataka računati sa nivoom pouzdanosti od 95%, što je veoma visok nivo pouzdanosti i prihvaćen je od strane statističara širom sveta kao standard.

 

Koja su ograničenja PPG metoda?

PPG ne daje mogućnost za procenu zakonodavnog okvira niti njom mogu da se procene motivi glasanja i opredeljenja birača. PPG metod ne omogućava procenu uticaja događaja i dešavanja koja su se odigrala tokom predizbornog perioda koji u određenoj meri mogu da utiču na ishod izbora.

 

Koja je razlika između PPG metoda i anketa za istraživanje javnog mnjenja (exit polls)?

PPG metodom, na osnovu izlaznosti i rezultata glasanja sa uzorkovanih biračkih mesta se izračunava procenat izlaznosti i procenat glasova koje su partije učesnice izbornog procesa osvojile na nivou države. Anketama o izlaznosti i rezultatima izbora biračima se postavlja pitanje za koga su glasali. Birači imaju mogućnost da ne odgovore ili da daju netačne informacije o tome za koga su glasali ili za koga će glasati. Ankete o izlaznosti daju samo okvirne procene izbornih rezultata.

 

Korišćenje PPG u drugim zemljama

Statističko posmatranje izbora kroz PPG je široko prihvaćen metod za posmatranje izbora. Prvi put koristili su ga domaći posmatrači na Filipinima, a zatim i u drugim zemljama: Hrvatska, Crna Gora, Makedonija, Gruzija, Kirgistan, Ukrajina, Gana, i Zimbabve. Tokom vanrednih parlamentranih izbora u Srbiji 2016. godinu ovu metodu je koristila CRTA posmatračka misija “Građani na straži”.

 

Šta će CRTA posmatračka misija “Građani na straži” raditi tokom izbornog dana pored PPG?

Pored PPG metodologije, CRTA posmatračka misija “Građani na straži” će tokom izbornog dana imati mobilne timove u svakom od okruga Srbije, kao i posmatrače u Republičkoj izbornoj komisiji.

 

[1] Uzorak ne uključuje biračka mesta na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija kao ni biračka mesta u inostranstvu

[2] Teorija velikih brojeva i Centralna limitna teorema