Kako se raspisuju lokalni izbori, podnose izborne liste, ko prebrojava rezultate, a ko i kome deli mandate?

Izbori za odbornike skupština opština Lučani, Kula, Kladovo i Doljevac se održavaju 16.decembra. Kako je naše građansko pravo da izađemo na izbore i glasamo za predstavnike vlasti koji će u naše ime donositi odluke, vreme je da ponovimo gradivo u vezi sa lokalnim izborima. Sve ono što vas je interesovalo o izborima, a niste imali koga da pitate, sada vam je dostupno. Pred vama je prva grupa pitanja i odgovora, koja se odnosi na rapisivanje izbora, izborne liste, rezultate i mandate odbornika.

 

• Kada se raspisuju izbori za odbornike jedinica lokalne samouprave?

 

Izbore za odbornike jedinica lokalne samouprave raspisuje predsednik Narodne skupštine najkasnije 30 dana pre isteka mandata tekućeg saziva. Od dana raspisivanja do dana sprovođenja ne može proći manje od 45 niti više od 60 dana.

Mandat odbornika Skupštine opštine Lučani u tekućem sazivu ističe 26. februara 2019. godine. Predsednica Narodne skupštine raspisala je 28. oktobra 2018. godine  izbore za odbornike u ovoj opštini za 16. decembar 2018. godine.

Mandat odbornika skupština opština Kula, Kladovo i Doljevac prestao je usled odluke Vlade o raspuštanju skupština ovih opština.

 

• Ko može da bude biran za odbornika i ko može predlagati izborne liste?

 

Za odbornika može biti izabran punoletan, poslovno sposoban državljanin Republike Srbije koji ima prebivalište na teritoriji jedinice lokalne samouprave u kojoj se održavaju izbori , a  mogu ga predložiti registrovane političke stranke, koalicije i grupe građana, čije izborne liste svojim potpisima podrži najmanje 30 birača po predlogu za svakog kandidata na izbornoj listi, s tim da predlagač ne može na izbornoj listi imati manje od jedne trećine kandidata od ukupnog broja odbornika koji se bira. U jedinicama lokalne samouprave u kojima ima manje od 20.000 birača, dovoljno je da izbornu listu potpisom podrži 200 birača.

U slučaju predstojećih izbora, imajući u vidu broj birača u opštinama u kojima će se održavati izbori, u opštinama Kula i Kladovo izborne liste moraće da budu podržane od strane 30 birača po kandidatu na izbornoj listi, dok će u opštinama Doljevac i Lučani (koje imaju manje od 20.000 birača) biti dovoljno da svaku listu podrži ukupno 200 birača.

Kako ni u jednoj od jedinica lokalne samouprave u kojima će se sprovesti izbori nije imenovan javni beležnik, potpisi podrške izbornim listama se overavaju u opštinskim upravama/prijemnim jedinicama osnovnih sudova.

 

• Kako se podnosi izborna lista kandidata za odbornike jedinica lokalne samouprave?

 

Izborne liste kandidata za odbornike podnose se Opštinskoj izbornoj komisiji (OIK) najkasnije 15 dana pre dana izbora, odnosno do 30. novembra 2018. godine u ponoć.

Izborna lista sadrži: naziv podnosioca izborne liste, naziv izborne liste, ime i prezime nosioca izborne liste ako je određen, podatke o svim kandidatima za odbornike (redni broj na izbornoj listi, ime i prezime, godina rođenja, zanimanje, prebivalište i adresa stanovanja), ime i prezime i potpis lica koje je ovlašćeno da podnese izbornu listu.

Podnosioci izbornih lista mogu odrediti nosioca izborne liste. Lice koje se odredi za nosioca liste mora dati svoje odobrenje. Nosilac izborne liste ne mora biti i kandidat za odbornika.

Kandidat za odbornika koji je prvi na listi kandidata, ne mora istovremeno biti i nosilac liste, već to mogu biti dva različita lica.

Ako izbornu listu podnosi stranačka koalicija, u izbornoj listi se navodi stranačka pripadnost svakog kandidata sa liste.

Izborna lista se može povući od strane podnosioca, najkasnije do dana utvrdjivanja zbirne izborne liste od strane Opštinske izborne komisije.

 

• Kako se formira zbirna izborna lista  i koje podatke sadrži?

 

Opštinska izborna komisija utvrđuje zbirnu izbornu listu i objavljuje je u službenom listu jedinice lokalne samouprave najkasnije 10 dana pre dana izbora, odnosno do 05.12.2018. godine u ponoć.

Zbirna izborna lista sadrži sve izborne liste, sa ličnim imenima svih kandidata i podacima o godini rođenja, zanimanju i prebivalištu.

Redosled izbornih lista na zbirnoj izbornoj listi utvrđuje se prema redosledu njihovog proglašavanja.

 

• Kako se vrši brojanje glasova po zatvaranju biračkih mesta?

 

Posle zatvaranja biračkog mesta birački odbor utvrđuje rezultate glasanja na biračkom mestu.

Utvrđivanju rezultata glasanja moraju da prisustvuju svi članovi biračkog odbora ili njihovi zamenici.

Pošto konstatuje da su nakon izvršene logičko-računske kontrole, rezultati glasanja logičko-računski ispravni, birački odbor popunjava Zapisnik o radu biračkog odbora tako što u zapisnik čitko upisuje:

1) broj primljenih glasačkih listića;

2)  ukupan broj neupotrebljenih listića;

3) ukupan broj upisanih birača (broj birača upisanih u izvod iz BS i, ako su dostavljeni, broj birača upisanih u spisak naknadnih promena i poseban spisak pripadnika vojske)  ;

4) broj birača koji su glasali (zaokruženi u izvodu iz biračkog spiska);

5) broj birača koji su glasali van biračkog mesta;

6) broj birača glasalih uz pomoć drugog lica;

7) broj nevažećih glasačkih listića;

8) broj važećih glasačkih;

9) broj glasova datih za svaku od izbornih lista.

 

• Kako birački odbor utvrđuje da li se računski slažu podaci o biračima, glasačkim listićima i glasovima

 

Broj birača koji su glasali može biti manji ili jednak od broja birača upisanih u birački spisak. Ako u zapisniku stoji da je glasalo više birača nego što ih je upisano u izvod iz biračkog spiska, postoji propust u radu biračkog odbora. To može biti posledica greške u brojanju i pisanju pa birački odbor ispravlja zapisnik ali ako je nastao zbog toga što je dozvoljeno glasanje licu koje nije upisano u birački spisak, to je grubo kršenje izborne procedure i glasanje se na tom biračkom mestu poništava i ponavlja.

Budući da birač može glasati samo jedanput broj glasačkih listića koji se nalaze u kutiji ne sme biti veći od broja birača koji su glasali (koji su zaokruženi u izvodu iz biračkog spiska i kojima je uručen glasački listić).

Ako je broj listića u kutiji veći od broja glasalih, postoji propust u radu biračkog odbora. Taj propust može biti posledica greške u brojanju i zapisivanju i tada se ispravlja u zapisniku, ali ako je propust posledica toga što je jedno lice dobilo više glasačkih listća, birački odbor se raspušta a glasanje na biračkom mestu se ponavlja.

Kako se biraču uručuje samo jedan glasački listić, broj primljenih listića treba da bude jednak zbiru neupotrebljenih glasačkih listića i broja birača koji su glasali.

Svi listići koji se nalaze u kutiji mogu da budu ili važeći ili nevažeći, pa i ukupan broj listića u kutiji treba da bude jednak zbiru važećih i nevažećih listića a ako nije, birački odbor ponovo će prebrojati listiće.

Na svim važećim listićima glasalo se za nekog od kandidata pa i zbir glasova koji je dobilo svako od kandidata mora biti jednak broju važećih listića, a kada to nije slučaj birački odbor ponovo će prebrojati važeće listiće i glasove koji su kandidati dobili.

 

• Ko učestvuje u raspodeli mandata i kako se raspodeljuju mandati ?

 

U raspodeli mandata učestvuju one izborne liste koje su dobile najmanje 5% glasova od ukupnog broja glasova birača koji su glasali. Stranke/koalicije  nacionalnih manjina učestvuju u raspodeli mandata i kad su dobile manje od 5% glasova od ukupnog broja birača koji su glasali, s obzirom na to da se na ove subjekte primenjuje tzv. “prirodni prag”.

Opštinska izborna komisija  raspodeljuje mandate primenom sistema najvećeg količnika, i to tako što se ukupan broj glasova koji je dobila svaka pojedina lista podeli brojevima od jedan zaključno sa brojem koji odgovara broju odbornika koji se biraju u skupštinu jedinice ). Tako dobijeni količnici razvrstavaju se po veličini, a u obzir se uzima onoliko najvećih količnika koliko se bira odbornika u skupštinu jedinice lokalne samouprave. Svaka izborna lista dobija onoliko mandata koliko tih količnika na nju otpada.

Ako dve izborne liste ili više izbornih lista dobiju iste količnike na osnovu kojih se dodeljuje jedan mandat, a nema više neraspodeljenih mandata, mandat će se dodeliti listi koja je dobila veći broj glasova.

Opštinska izborna komisija  u roku od 24 časa od zatvaranja biračkih mesta vrši raspodelu odborničkih mandata i objavljuje rezultata izbora u službenom listu  jedinice lokalne samouprave.

Izborna komisija jedinice lokalne samouprave najkasnije u roku od 10 dana od dana objavljivanja ukupnih rezultata izbora sve dobijene mandate sa izborne liste dodeljuje kandidatima po redosledu na izbornoj listi, počev od prvog kandidata sa liste.