O stanju demokratije i pretnjama regionalnoj saradnji sa ministrima spoljnih poslova država Zapadnog Balkana i Evropske unije

U okviru Samita Zapadnog Balkana u Poznanu, koji je u sklopu Berlinskog procesa organizovan od 3. do 5. jula 2019. godine, održan je sastanak između šest predstavnika organizacija civilnog društva iz regiona i ministara spoljnih poslova država Zapadnog Balkana i Evropske unije. Tema sastanka bili su ključni izazovi sa kojima se region suočava. Sastanak je moderirala Aleksandra Tomanić, izvršna direktorka Evropskog fonda za Balkan. Predstavnici civilnog društva – Jovana Marović (Politikon mreža), Vukosava Crnjanski (CRTA), Adnan Huskić (Centar za izborne studije), Gjergij Vurmo (Institut za demokratiju i medijaciju), Naim Raish (Balkanska grupa za istraživanje javnih politika) i Marko Trosanovski (Institut za demokratiju Societas Civilis) – izneli su ministrima ključne regionalne probleme i izazove, ali i poruke u pogledu stanja demokratije, vladavine prava, bilateralnih sporova, evropskih integracija, slobode medija i izražavanja i budućnosti Berlinskog procesa.

Vukosava Crnjanski je upozorila da su zapaljiva retorika i slabe demokratske institucije pretnja saradnji i stabilnosti regiona. Ona je pozvala na veću ulogu parlamenata u procesu evropskih integracija. Njeno izlaganje, na srpskom i na engleskom, prenosimo u celosti.

Poštovani ministri, koleginice i kolege iz civilnog društva,

Počinjem svoje obraćanje podsećanjem da je Evropska unija pre svega mirovni projekat, utemeljen u vrednostima demokratije, solidarnosti i ljudskih prava.

Imajući to u vidu, pozivam sve političke elite u regionu zapadnog Balkana da pokažu suštinsku posvećenost modelu koji svojom strateškom odlukom pratimo i usvajamo. U tom smislu, od izuzetne je važnosti da se političke elite suzdrže od zapaljive retorike koja širom regiona neprestano podstiče govor mržnje, populizam i širenje dezinformacija, te sužava prostor za dijalog.

Sledeća tema na koju želim da skrenem pažnju je hitna potreba za obnavljanjem uloge parlamenata kao ključnih demokratskih institucija u regionu. Parlamenti moraju biti transformisani iz “glasačkih mašina” u prostore u kojima se neguje dijalog, sprovodi nadzor nad izvršnom vlašću, a o zakonima odlučuje na osnovu činjenica. Parlamenti bi morali da imaju i jedan od najznačajnijih, suštinskih glasova u procesu evropskih integracija, i to tako što bi njihova uloga u sprovođenju nadzora nad napretkom bila proaktivnija, ali i tako što bi aktivno učestvovali u inicijativama kao što je Berlinski proces.

Zaključujući svoje obraćanje želim jasno da kažem: Ako ne uspemo da održimo iskrenu posvećenost u odbrani evropskih vrednosti, govor mržnje, slabljenje demokratskih institucija, nepoverenje i nezainteresovanost građana da učestvuju u demokratskim procesima nastaviće da podrivaju regionalnu saradnju i ozbiljno ugrožavaju regionalnu stabilnost.

Moramo pokazati posvećenost demokratiji i Evropskoj uniji kao našim ključnim strateškim prioritetima, kako kroz konkretne akcije tako i kroz svakodnevne zvanične narative.

Dear ministers, dear colleagues from the civil society,

First I would like to remind us all that the European Union is first and foremost a peace project, that is grounded in values of democracy, solidarity and human rights.

Having this in mind, I would like to call the political elites in the region to show substantial commitment to this model we have strategically chosen to follow. This means to restrain from using the inflammatory rhetoric that continuously produces hate speech across the region, fuels populism and disinformation, and narrows the space for dialogue.

Another issue that I would like to address is the urgent need to restore parliaments as pivotal democratic institutions in the region. Parliaments need to be transformed from “voting machines” into genuine spaces for nurturing dialogue, overseeing the executive and deciding on laws based on facts and evidence. Parliaments should have a substantial voice in the European integration process, by taking a more proactive role in scrutiny over the progress and through active involvement in initiatives such as the Berlin process.

I would like to conclude with the following. If we fail to maintain sincere commitment in defending democratic values – hate speech, undemocratic performance of institutions and lack of citizen trust and engagement will continue to undermine regional cooperation, seriously threatening regional stability.

We have to show dedication to democracy and European Union as our key strategic priorities both through concrete actions and the official everyday narrative.

*Foto:CRTA